فتح تهران؛ پایان استبداد صغیر، ‌آغاز انحراف کبیر

فرمان مشروطیت در 1285 شمسی به امضای مظفرالدین شاه رسید، اما کمی بعد مُرد. پسرش که تربیت‌یافته روس‌ها بود، زیر بار مشروطه انگلیسی نرفت؛ تروری ساختگی را تدارک دید و آن را به مشروطه‌خواهان نسبت داد. به این بهانه به لیاخوف روسی، فرمانده نظامی تهران دستور داد که مجلس را به توپ ببندد. بساط مشروطه‌خواهان زود جمع شد و دوران کوتاه استبداد صغیر محمدعلی شاه قاجار شروع شد. استبداد شاه،‌ فریاد اعتراض علمایی چون آخوند خراسانی را در پی داشت. سرانجام شمالی‌ها به فرماندهی سپه‌دار تنکابنی و بختیاری‌ها به فرماندهی اسعد بختیاری به تهران حمله کردند و آن را فتح کردند.

شاه به سفارت روسیه پناهنده شده بود. فاتحان تهران با نمایندگان انگلیس و روسیه به مذاکره نشستند و پسر نوجوان محمدعلی شاه، احمد میرزای 13 ساله را به سلطنت رساندند! در مجلس عالی بهارستان، وزارتخانه‌ها را هم بین خودشان تقسیم کردند. بعدش هم دستور اعدام شیخ فضل‌الله نوری را صادر کردند که متوجه انحراف مشروطه -جدایی دین از سیاست- شده بود.

۲۴ خرداد- ورود مجاهدان مشروطه‌خواه به تهران و پایان استبداد صغیر (1288 ش)